ارائه الگوی روش‌شناسی مطالعات شهرسازی به منظور تحول حکمرانی
چکیده: حکمرانی متعالی در زمینه جنبه های کالبدی تمدن، مستلزم شکل گیری روش شناسی شهرسازی متناسب با آن است. روش‌شناسی اشاره به اصول و ایده‌هایی دارد که پژوهشگران براساس آن، روش‌هایشان را پایه‌ریزی و به توسعه و پیشبرد علم می‌پردازند. پژوهشگران آنقدر آزاد و مختار نیستند که کاملاً دلخواه عمل کنند. و بایستی دارای یک برنامه راهبردی تحقیقاتی باشند که مشخص کند، کاوش‌های کنونی و آینده آن‌ها، چگونه باشد. مسئله پژوهش حاضر این است که ارتباط منسجم و برنامه‌ریزی شده میان فعالیت‌های پژوهشی شهرسازی ایران وجود ندارد. هدف این پژوهش انگاره‌سازی روش‌شناسی و پیشبرد مطالعات شهرسازی متناسب با حکمرانی متعالی است. به این معنی که مبنای برگزیدن روش‌ها چه باید باشد و پژوهش‌ها به چه سمت و سویی می‌تواند حرکت کند. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با رویکرد کیفی است. بدین ترتیب که با استفاده از مطالعات اسنادی ارکان نظری بحث شامل هستی شناسی، معرفت‌شناسی و انسان‌شناسی اسلامی تبیین گردیده و نقش و جایگاه روش‌شناسی در تدوین برنامه پیشبرد مطالعات شهرسازی اسلامی مطرح سپس با بهره‌گیری از نظرات فلاسفه علم مراحل مناسب پیشبرد مطالعات ارائه گردیده‌است. نتایج حاکی از آن است که در مطالعات شهرسازی می‌توان در محتوا به منابع اسلامی رجوع کرد و از حیث روش باب داد و ستد را با جریان‌های علم عادی (به بیان فیلسوفان علم) گشود. پیشبرد مطالعات شهرسازی نیازمند فراهم آوردن سه حلقه هسته مقاوم، کمربند محافظ و راهبردهای ایجابی و نظریه‌های جامع در حوزه‌های گوناگون است. روش‌شناسی مطالعات، مبتنی بر چارچوب فکری اسلامی است، این چارچوب فکر در هستی‌شناسی بر تعالی شناسی؛ در معرفت‌شناسی بر عبادت یا عمل صالح، و از نظر انسان‌شناسی نیز بر انگاره انسان حی متاله استوار است. تمامی این ارکان به صورت هنجاری برمبنای آیات صریح قرآن انسان را به سمت «حیات طیبه» رهنمون می‌گردند. حیات طیبه ثمره عبادت و توجه به عالم بالاست در همه حال است. از این رو شهرسازی به معنای انتظام محیط انسان ساخت نیز بدنبال بسترسازی محیط در راستای حیات طیبه است. برنامه پیشبرد دانش شهرسازی نیز می‌تواند با برقراری ارتباط قاعده‌مند، میان چارچوب‌های فکری موجود در اندیشه اسلامی انگاره های حکمرانی متعالی، مدلی روش‌شناختی برای نظریه‌پردازی در مطالعات شهرسازی از منظر اسلام و حمکرانی متعالی عرضه کند. که در آن هسته مقاوم، کلان نظریه شهرسازی عبادت محور است.
نظر شما :