نظام مبانی معرفتی و فلسفی حکمرانی اسلامی

چکیده: حکمرانی از جمله اصطلاحاتی است که در طی تاریخ خود در معانی مختلفی به کار رفته است. اندیشه‌ها و مکاتب گوناگون از منظرهای متفاوتی به آن نگریسته و پیرامون آن نظریه‌پردازی نموده‌اند. وجود تفاوت در مبانی فلسفی در مکاتب مختلف باعث ایجاد تفاوت‌های بنیادینی در اهداف، روش ها و ابزارهای دستیابی به اهداف خواهد شد. فهم مساله حکمرانی در هر مکتبی مستلزم فهم دقیق مبانی و مبادی فلسفی‌ای است که دانش حکمرانی در آن مکتب بر پایه آن مبانی بنا نهاده شده است. اسلام به عنوان یک مکتب جامع که برای اداره انسان و جامعه برنامه دارد در عرصه حکمرانی نیز برنامه و نقشه‌ی جامعی ارائه داده است. حکمرانی اسلامی به مفهوم ابزارها قالب‌ها و شیوه‌های اداره یک حکومت بر اساس مبانی و معارف اسلامی است، لذا برای شناخت ماهیت و تبیین زوایای مختلف نظام حکمرانی اسلامی نیاز است که ابتدا مبانی معرفتی و فلسفی آن را به درستی شناخت و سپس بر اساس آن مبانی نظام حکمرانی را بنا نهاد. در این مقاله سعی شده تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با مراجعه به منابع معتبر اسلامی همچون آیات قرآن و روایات معصومین، مبانی معرفتی و فلسفی حکمرانی اسلامی را شناسایی و بررسی نماید. برای دستیابی به این هدف نظام مبانی معرفتی و فلسفی ذیل پنج حوزه خداشناسی، غایت شناسی، انسان شناسی، معرفت شناسی و جامعه شناسی بررسی گردید و نتایج هر کدام از آنها بر ترسیم نظام حکمرانی اسلامی بیان شد.