بررسی فرهنگ دفاعی جمهوری اسلامی ایران با کاربست دیپلماسی دفاعی بر مبنای بیانیه گام دوم انقلاب

چکیده: اگر فرهنگ را چارچوبی از «بایدها» و «نبایدها» در نظر بگیریم، فرهنگ دفاعی ترسیمی از موضوعاتی است که با توجه به مبانی موجود، در بطن جامعه وجود دارند. فرهنگ دفاعی جمهوری اسلامی ایران که برگرفته و ملهم از تفکر اسلامی بر پایۀ قرآن‌‌کریم، آموزه‌های ائمه اطهار (علیهماالسلام) و مجموعه نظرات راهبردی بنیانگذر انقلاب اسلامی و حضرت امام خامنه‌ای است، با رویکردی ارزش‌محور و انسان‌محور سعادت، سربلندی و اقتدار نظام اسلامی را خواستار بوده و عزّت و شوکت اسلام و مسلمین آرمان آن می‌باشد. با پایان چهل‌سالگی یا به تعبیری «چله انقلاب» و آغاز دهه پنجم حیات انقلاب اسلامی، مقام معظم رهبری با صدور بیانیه‌ای موسوم به «گام دوم انقلاب» و در بخش‌هایی که مربوط به «استقلال و آزادی» و «عزّت ملی، روابط خارجی و مرزبندی با دشمن» بود، به نوعی اصول سیاست خارجی کشور را بر مبنای سه اصل «عزّت»، «مصلحت» و «حکمت» ترسیم نمودند. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که چه راهکارها و راهبردهای برای کسب منافع جمهوری اسلامی ایران لازم است؟ فرضیه پژوهش نیز بر این پایه قرار دارد که با اتخاذ دیپلماسی دفاعی در راستای فرهنگ دفاعی منتج از منویات مقام معظم رهبری می‌توان منافع جمهوری اسلامی ایران را تأمین و تضمین نمود. از آنجا که توجه و اهتمام به ابعاد فرهنگ دفاعی ایران اسلامی در حوزه‌های نرم و سخت، یکی از بنیادی‌ترین وظایف آحاد جامعه اسلامی به‌ویژه مسئولین نظام می‌باشد، لذا نیل به این هدف والا مستلزم همکاری و همیاری در همه ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نظامی است. در این راستا، گزینش دیپلماسی دفاعی متناسب با سطح تهدیدات پیش‌روی جمهوری اسلامی ایران، در تمام شئون مدیریتی کشور لازم‌الاجرا بوده که در پی کاربست صحیح آن، شاهد اقتدار نظامی و دفاعی این نظام مقدس خواهیم بود. مقاله حاضر، با روش تحقیق توصیفی‌‌تحلیلی و با استفاده از ابزار اسنادی و منابع کتابخانه‌ای جمع‌آوری شده است. ارائه یک مدل و نمودار مفهومی از فرهنگ دفاعی جمهوری اسلامی ایران (مستخرج از آیات و روایات عدیده دین مبین اسلام) و بیانات مقام معظم رهبری (بر مبنای بیانیه گام دوم انقلاب) و با رویکردی بر اساس اصل استکبارستیزی، از یافته‌های اساسی تحقیق حاضر می‌باشد.