اشتباه حکمرانان زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد/ فعالیت ۱۵۰ مدرسه حکمرانی در جهان

به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی که دانشگاهی حاکمیتی است، سال گذشته در مراسمی مدرسه‌ای به نام «حکمرانی شهید بهشتی» را تأسیس کرد که اکنون پس از گذشت یک سال از راه‌اندازی این مدرسه، قرار است در ۲۰ آبان امسال همایشی تحت عنوان «اولین همایش ملی حکمرانی اسلامی» را در چهار محور برگزار کند؛ بر این اساس، با «دکتر مهدی غضنفری» رئیس مدرسه حکمرانی شهید بهشتی و مسئول برگزاری کنفرانس مورد اشاره گفتگویی در خصوص مدرسه حکمرانی و «اولین همایش ملی حکمرانی» انجام شد که ماحصل آن در ادامه آمده است:

* مدرسه حکمرانی از چه زمانی تأسیس شده و هدف از راه‌اندازی چنین مدرسه‌ای چه بود؟

در سال 1397 مدرسه حکمرانی شهید بهشتی به صورت رسمی افتتاح شد و در این رابطه تدبیری صورت گرفت و آن اینکه برای راه‌اندازی این مدرسه گردش کاری تقدیم رهبر معظم انقلاب اسلامی شد و به تأیید ایشان هم رسید.

هدف از راه‌اندازی مدرسه حکمرانی این است که با استفاده از تجربیاتی که در اداره کشور وجود دارد، بتواند آموزش‌هایی را پیش‌بینی کند تا افرادی که در بخش‌های مختلف کشور فعالیت می‌کنند از ظرفیت‌های موجود بهتر استفاده کنند و به اهدافی که به خاطر آن انقلاب و نظام اسلامی شکل گرفت، دست پیدا کنیم.

البته معتقدیم یکی از دلایلی که بعد از ۴۰ سال نتوانستیم به همه آرمان‌هایی که انتظار داشتیم، دست یابیم، وجود افرادی بوده که به عنوان حکمران در دستگاه‌های اجرایی، تقنینی و قضایی کار می‌کردند، اما به اندازه کافی با کار خود آشنا نبودند و روش‌های مناسب را هم به کار نمی‌گرفتند؛ البته شاید آن‌ها تقصیری هم نداشتند؛ چون محلی برای آموزش و استفاده از تجربیات دیگران وجود نداشت.

این در حالی است که اکنون در کشور‌های مختلف دنیا حدود ۱۵۰ مدرسه حکمرانی فعالیت دارد که هدف آن‌ها آموزش و ارتقاء مهارت‌هاست؛ به همین دلیل سال گذشته مدرسه حکمرانی تشکیل شد.

در این راستا در صدد هستیم تا اولین کنفرانس ملی حکمرانی را در آبان ۹۸ برگزار کنیم؛ زیرا یکی از روش‌هایی که می‌تواند در ترویج گفتمان حکمرانی مؤثر باشد، برگزاری چنین کنفرانسی است؛ بنابراین، در اولین همایش، دو موضوع اصلی تحلیل ۴۰ ساله اول انقلاب و تبیین ۴۰ ساله دوم انقلاب را خواهیم داشت؛ زیرا تاکنون علت پیروزی‌ها و شکست‌هایی که در ۴۰ ساله اول انقلاب داشتیم، تحلیل و ثبت نشده و حتی به عنوان محور آموزشی هم انتخاب نشده است؛ مثلاً وزیری که انتخاب می‌شود به علت آگاهی نداشتن و مسلط نبودن به حوزه مسئولیتی و نوع کار آن وزارتخانه، شیوه‌های حکمرانی، استراتژی‌های آینده و پیچیدگی‌های محیطی آینده را نمی‌داند. به همین جهت این افراد می‌توانند با ورود به مدرسه حکمرانی ارتقاء مهارت داشته باشند.

اما در گام دوم انقلاب باید بدانیم چه قدم‌هایی را برداریم تا اشتباهات گذشته تکرار نشود؛ زیرا هر اشتباه حکمرانی می‌تواند زندگی ۸۰ میلیون نفر را تحت تأثیر قرار دهد.

* چرا مدرسه حکمرانی در ذیل دانشگاه عالی دفاع ملی پیش‌بینی شده است؟

در تشکیل مدرسه حکمرانی، دانشگاه عالی دفاع ملی خود پیشقدم شد؛ اما آنچه حائز اهمیت است، نداشتن سوگیری‌های سیاسی در این مدرسه است؛ دانشگاه عالی دفاع ملی یکی از مراکزی است که در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری در مسیر حکمرانی کشور حرکت می‌کند و به سمت گرایش‌های سیاسی نمی‌رود و به یک گرایش خاص توجه ندارد.

بر این اساس، وجود چنین مزیتی در دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی باعث می‌شود که وقتی مدرسه حکمرانی تشکیل شد، شُبهه‌ای درباره وابستگی مدرسه به گروه خاصی به وجود نیاید؛ بنابراین هر دولت با هر نگاهی و یا گرایشی که تشکیل می‌شود، می‌تواند از آموزش‌های مدرسه استفاده کند.

* محور‌هایی که برای برپایی کنفرانس پیش‌بینی شده چیست و نحوه مشارکت در برگزاری این کنفرانس و شرکت در آن چگونه خواهد بود؟

دو تا از محور‌های کنفرانس همان‌گونه که عنوان شد، شامل گذشته و آینده انقلاب است؛

1. یک محور این است که در چند سال گذشته خوبی‌ها و بدی‌ها، ریشه‌ها و آثار آن و تصمیم‌هایی که طی این ۴۰ سال گرفتیم، ما را به کجا رسانده است؛ زیرا معتقدیم بسیاری از گرفتاری‌ها و آسیب‌های اجتماعی، ناشی از تصمیماتی است که طی این مدت گرفته شده است؛ بنابراین عنوان محور اول، توصیف و تحلیل حکمرانی جمهوری اسلامی ایران در گام اول انقلاب اسلامی است.
2. محور دوم تبیین نظریه حکمرانی اسلامی است؛ در محور دوم بحث این است که حکمرانی چه تعریف و الگو‌هایی دارد؛
3. محور سوم الزامات تحقق گام دوم انقلاب است؛ یعنی محور سوم، آینده‌سازی برای نظام است، اما محور چهارم فقط به موضوع معرفی مدرسه حکمرانی اختصاص دارد.

* این همایش به صورت کنفرانس علمی است؟

این کنفرانس علمی ـ اجرایی است؛ یعنی کسانی که در حوزه حکمرانی یا در بخش‌هایی از حکمرانی فعالیت دارند، می‌توانند مقاله دهند؛ مقالات برتر در کنفرانس ارائه می‌شود و جوایزی هم به این مقالات اهدا خواهد شد. این همایش صرفاً علمی هم نیست؛ چون در سالن‌های پیرامونی محل کنفرانس، پنل‌هایی را برای دستگاه‌های اجرایی پیش‌بینی کردیم تا در این پنل‌ها نظرات خود را ارائه دهند؛ بدین ترتیب تاکنون ۱۰ دستگاه اجرایی برای مشارکت در این کنفرانس و اداره پنل‌ها ثبت نام کرده‌اند.

البته همچنان زمان برای دستگاه‌هایی که تمایل دارند در این کنفرانس و پنل‌های آن حضور داشته باشند، وجود دارد؛ علاوه بر این فرآیندی را هم دنبال می‌کنیم تا حل مسئله یک رویداد را با استفاده از نوآوری، بازآموزی و اجرا کنیم.

* در این کنفرانس تا چه حد می‌توان به ابعاد مختلف اجرایی بیانیه گام دوم انقلاب نزدیک شد؟

کنفرانس محلی برای اجرای گام دوم انقلاب نیست، بلکه محلی برای بازگو کردن ابعاد این بیانیه است؛ چون برای اجرایی کردن گام دوم محتاج این هستیم که استراتژی و رویکرد‌ها از ذهن به مرحله اجرا نزدیک شود؛ در واقع این کنفرانس فرصتی را ایجاد می‌کند که در حوزه قضا، عدالت اقتصادی و شفافیت اقتصادی، از چه روش‌هایی در گام دوم می‌توان استفاده کرد؛ اگر کار‌های فکری صورت نگیرد، گام دوم خود به خود نمی‌تواند کاری انجام دهد؛ یعنی کار فکری باید صورت گیرد تا درباره راه حل‌ها بحث شود و بعد مقام‌های اجرایی آن‌ها را به کار گیرند.

* خروجی کنفرانس چه خواهد بود؟

اولین خروجی مانند هر کنفرانس دیگری انتشار مجموعه مقالات در قالب کتابچه یا لوح فشرده و قرار گرفتن آن بر روی سایت کنفرانس است، اما ما در این کنفرانس خروجی دیگری مد نظر داریم و آن این است که اگر پنل‌ها آن‌گونه که پیش‌بینی کردیم با موفقیت برگزار شود، بخش دانشی و اجرایی با یکدیگر آشنا می‌شوند و بدین‌صورت شبکه‌سازی صورت می‌گیرد.

خروجی دیگری که به دنبال محقق ساختن آن هستیم، برخورد اندیشه‌ها در پنل‌ها به منظور بررسی موشکافانه هر مسأله از جوانب مختلف است. خروجی بعدی که مدنظر قرار دادیم، انعکاس مباحث مطرح شده در پنل‌ها از سوی رسانه‌هاست تا بدین‌صورت مردم هم با مباحث مطرح شده به نوعی مشارکت پیدا کنند، چون مردم همواره به دنبال آن هستند تا حکومت، زندگی آن‌ها را ارتقا بخشد، ولی به روش‌هایی که حکومت طی می‌کند، چندان کار ندارند؛ لذا امیدواریم که با انعکاس مباحث این کنفرانس، در مردم مطالبه‌گری ایجاد شود و آن‌ها از حکومت انتظار داشته باشند تا مباحث مطرح شده اجرایی شود؛ البته ناگفته نماند که این کنفرانس به دنبال ایجاد انتظارات واقعی در جامعه است.

* آیا قرار است مطالبات مردم در این کنفرانس مطرح شود؟

سعی کردیم در این کنفرانس و پنل‌های آن مطالبات مردم مطرح شود؛ به عنوان مثال در پنل اقتصاد ممکن است موضوع گرانی، نقدینگی، رونق تولید، کیفیت تولید، صادرات، ساختار بودجه، ناترازی بانک‌ها، شفافیت در بورس، فرار مالیاتی، وضعیت شهرک‌های صنعتی و امثالهم توسط دستگاه‌ها و متخصصانی که در جلسه حضور دارند، مطرح شود؛ اما اینکه به چند موضوع پرداخته شود، معلوم نیست؛ با وجود این تلاش می‌کنیم که بیشتر این موارد در این کنفرانس مطرح و به آن‌ها پرداخته شود.

* در صحبت‌هایی که داشتید، عنوان کردید که در ۱۵۰ کشور مدارس حکمرانی فعالیت دارند؛ با توجه به این موضوع آیا در تأسیس چنین مدرسه‌ای در کشورمان از الگو‌های خارجی بهره گرفتید یا فکر و ایده ایرانی پشت سر آن قرار دارد؟

اولین بار که این ایده را دانشگاه عالی دفاع ملی مطرح کرد، ریاست دانشگاه از من خواست تا روی این موضوع تحقیق کنم؛ بر این اساس، مطالعات ما شش ماه طول کشید و این در حالی بود که هنوز نمی‌دانستیم ساختار مدرسه در دیگر کشور‌ها چگونه است.

اما در مطالعاتی که انجام دادیم، خیلی از سوالات ما پاسخ داده شد؛ اینکه ورودی این مدرسه چه کسانی هستند و چه آموزش‌هایی را باید فرا بگیرند و اینکه چه انتظاری از افرادی که وارد این مدرسه می‌شوند، باید داشت؛ بنابراین درس‌هایی که در مدارس مشابه در کشور‌های دیگر ارائه می‌شود را در این مدرسه نخواهیم داشت به همین خاطر اکنون در حال نگارش درس‌نامه‌هایی هستیم تا مباحث کشورمان در آن به بحث گذاشته شود؛ البته نوع اداره کلاس هم این‌گونه نیست که کسی درس ارائه دهد و دانشجو هم جزوه بردارد و بعد آن را امتحان دهد؛ در واقع موضوعاتی که در کلاس بیان می‌شود، موضوعات واقعی گذشته ما هستند؛ مثل آتش گرفتن ساختمان پلاسکو و موضوعات مرتبط با آن که خود یک موضوع مدیریت بحران است؛ لذا با این‌گونه آموزش‌ها در مدرسه مورد اشاره به دنبال ارتقای مهارت حکمرانی، آن هم با توجه به ویژگی‌ها و شرایطی که در کشورمان داریم، هستیم.

پس همان‌گونه که عنوان شد، آموزش‌هایی که در مدارس مشابه سایر کشور‌ها ارائه می‌شود در این مدرسه مورد استفاده قرار نمی‌گیرد.

* در اینجا صحبت از مدرسه که می‌شود، ناخودآگاه ذهن به سمت کیف و کتاب دوران ابتدایی و راهنمایی سوق پیدا می‌کند؛ برای روشن شدن این موضوع بفرمایید که این مدرسه چگونه مدرسه‌ای است؟

هرچند با این مطلب شما موافق هستم، اما این مدرسه در واقع یک دانشکده است که بعد از چهار سال، دکترای حکمرانی می‌دهد. به عبارت دیگر برای اینکه این دانشکده با سایر دانشکده‌های موجود در کشور متفاوت باشد، عنوان مدرسه را برای آن انتخاب کردیم؛ زیرا در دانشکده‌های کشورمان بیشتر مباحث نظری ارائه می‌شود و دانش مهارتی ارتقا نمی‌یابد.

بنابر این، بر روی عنوان مدرسه تاکید داریم تا بگوییم در این مدرسه ملاک مهارت‌افزایی است نه دانش‌افزایی؛ چون مهارت قدرت اجرا را افزایش می‌دهد.

* همان‌گونه که عنوان کردید، مدرسه حکمرانی در ذیل دانشگاه عالی دفاع ملی قرار دارد؛ حال ممکن است این سوال مطرح شود که چرا این مدرسه در دانشگاه شریف یا تهران پیش‌بینی نشده است؟

دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، چون یک دانشگاه حکومتی است، باعث شده تا خیلی از مقامات کشور در این دانشگاه مشغول تحصیل بوده یا دانش‌آموخته این دانشگاه باشند. به عبارت دیگر سایر دانشگاه‌های موجود در کشور چنین نقشی را در آموزش حکمرانان ندارند و از سوی دیگر در اساسنامه آن‌ها هم چنین موضوعی ذکر نشده است، اما اساسنامه این دانشگاه که به تأیید مقام معظم رهبری و فرماندهی کل قوا هم رسیده است، وظایفی را به صورت انحصاری برعهده دانشگاه گذاشته که برای سایر دانشگاه‌ها چنین وظیفه‌ای پیش بینی نشده است؛ لذا شاید کار سختی باشد که ما از دانشگاه پزشکی یا مدیریتی بخواهیم چنین آموزش‌هایی را ارائه دهند؛ چون در اساسنامه آن‌ها ارائه این‌گونه آموزش‌ها پیش‌بینی نشده است؛ پس این دانشگاه مرتبط‌ترین دانشگاه برای برگزاری آموزش حکمرانان است.

* آیا این همایش ادامه خواهد داشت؟

وقتی عنوان اولین را برای همایش انتخاب کردیم به معنای آن است که همایش‌های بعدی هم در سال‌های آینده برگزار خواهد شد.

* موضوع حکمرانی تا چه حد می‌تواند یک دغدغه باشد؟

آثار موضوع حکمرانی در زندگی همه مردم نقش دارد؛ یعنی هیچ شهروندی را پیدا نمی‌کنید که تحت تأثیر تصمیمات حکمرانی نباشد. اما اینکه می‌تواند یک دغدغه باشد یا نه را می‌توان این‌گونه بیان کرد که مردم هرچند ممکن است دانش حکمرانی را برای خود دغدغه ندانند، اما آثار رفتار حکمرانان برای آن‌ها ذغدغه است؛ بنابراین موضوعی که ما در این کنفرانس دنبال می‌کنیم، دانش و شیوه‌های حکمرانی است و اینکه حکمران چگونه تربیت شود و چه آموزش‌هایی را فرا بگیرد تا تصمیمات او منجر به یک زندگی راحت برای مردم شود.