سیاست‌نامه اجتماعی
جوانان و گام اول انقلاب اسلامی
جوانان بخش مهمی از جمعیت ایران امروز را تشکیل می‌دهند. این غلبه کمی، می‌تواند توأم با کاسته شدن از نفوذ بزرگسالان در قلمرو عمومی جامعه و ایجاد زمینه برای شکل‌گیری فرهنگ جوانی باشد؛ مسأله اصلی این است که جوان کیست و اصولاً دوران جوانی به چه دوره‌ای گفته می‌شود؟ تعریف غالب جمهوری اسلامی از جوانی چه بوده است و متناسب با این تعریف چگونه عملکردی داشته است؟ پاسخ به پرسش‌های مذکور به نوعی تبیین‌کننده رویکرد کلی و برنامه‌های اجرایی حاکمیت در مقوله جوان و جوانی در گام اول خواهد بود.
برداشت‌های مختلف از مقوله جوانی
جوان بودن را می‌توان بر اساس معیارهای مختلفی تعریف و تحدید نمود در واقع نوع مفهوم‌سازی ما در این باره، بر نحوه نگرش ما به جوانان و جوانی و مسأله‌سازی از رفتارهای آن‌ها مؤثر است.
در برداشت اول، جوانی مقوله‌ای اساساً زیستی به حساب می‌آید. به عبارت دیگر، افراد بر اساس داشتن مجموعه‌ای از ویژگی‌های فیزیولوژیکی همچون سن، و یا واجد شدن برخی روحیات و ویژگی‌های رفتاری، جوان لقب می‌گیرند. متناسب با این نحوه تلقی، جوانان، واجد خرده فرهنگ خاصی شمرده می‌شوند که تجلی آن را می‌توان در سه حوزه شیوه پوشش (لباس)، شیوه سخن گفتن (زبان) و شیوه متمایز شدن (جذابیت فیزیکی) جستجو نمود. بر این اساس گفته می‌شود هر چه فرد از دوران جوانی گذر کند، به تناسب افزایش سن، از قدرت تحرک کمتری در این زمینه‌ها برخوردار می‌شود. لذا جوانی دورانی گذرا و فیزیولوژیک می‌باشد که متضمن مسائل خاص، اجتناب ناپذیر و البته قابل تحمل است، زیرا جوانی و بالتبع مسائل ناشی از آن، اموری موقتی و رو به زوال است.
از سوی دیگر، نگاه نمادین به مقوله جوانی نیز بیشتر به مؤلفه‌ها و عناصری از رفتار و زندگی جوانان توجه دارد که در آن‌ها می‌توان بازتاب دگرباشی و تمایزطلبی جوانان را ملاحظه نمود. باید به یادداشت که جوانان به عنوان سوژه‌های اجتماعی سعی دارند تا ضمن شناخت خود و موقعیت خویش، به معرف‌هایی برای معرفی خود دست یابند.
در نهایت و فراتر از این برداشت‌ها و توأم با عبور از دوران موسوم به مدرنیته و ورود به عصر پست مدرن، قالب‌های پیشین در تعریف و تحدید مقوله جوانان کنار گذاشته می‌شوند و از جوانی سیال یا امتدادیافته سخن گفته می‌شود. این وضع که خود حاکی از تأثیرگذاری فزاینده ارزش‌ها و سبک‌های رفتاری منعطف و جابجا شونده جوانان در جوامع پیشرفته است، جوانی را نوعی نگرش فرض می‌کند. در همین زمینه، گذشته و آینده به نفع یک حال وسعت یافته کنار گذاشته می‌شوند.
بنابراین جوانی را مقوله‌ای دارای ابعاد مختلف و متعدد است و در همین راستا، برداشت‌ها و تلقی‌های مختلفی از آن به عمل می‌آید.
تاریخچه موضوع
مهمترین اقدامی که بعد از انحلال ساختار‌های مربوط به جوانان [۱] در اوایل انقلاب شکل گرفت تأسیس شورای عالی جوانان در سال ۱۳۷۱ و سپس سازمان ملی جوانان در سال ۱۳۷۹ بود. اما هیچ‌گاه این امر به تصویب مجلس شورای اسلامی نرسید و سازوکار قانونی برای آن پدید نیامده است، به شکلی که حتی برای سازمان ملی جوانان به غیر از برنامه سوم توسعه - که آن هم با اتمام دوره برنامه سوم به پایان رسیده است - مبنای دیگری جهت قانونی بودن جایگاه سازمان ملی جوانان وجود ندارد. بنابراین در حوزه ساختاری با خلأ اجماع قانونی جهت تعیین شکل حقوقی، نقش، وظایف و الزامات و … برای ساماندهی امور جوانان مواجه هستیم. به نحوی که با تشکیل وزارت ورزش و جوانان - در اثر ادغام سازمان تربیت بدنی و سازمان جوانان در سال ۱۳۸۹ - همچنان امور مربوط به جوانان به عنوان یک موضوع اولویت دار برای وزارتخانه محسوب نمی‌شود و وزارتخانه جدید نیز هنوز اهداف و وظایفی مشخصی ندارد.
به طور کلی می‌توان گفت که با توجه به تعریف سیاست‌گذاران از جوان در سالیان گذشته که بیشتر سیاست‌ها و برنامه‌ها معطوف به مقوله زیستی بوده و نیاز‌های اشتغال، ازدواج و مسکن به عنوان اصلی‌ترین نیاز‌های جوانان مد نظر قرار گرفته است. بر این مبنا مهمترین نگاه به جوان ایجاد مسئولیت برای ایشان مبتنی بر تشکیل خانواده بوده است و نیاز‌های اوقات فراغت و تفرح در اولویت قرار نداشته است. البته نکته قابل ذکر این است که متناسب با همین نگاه سیاست‌گذاران به جوان در گام اول عملکرد ایشان مطلوب نبوده و قابل دفاع نمی‌باشد چرا که از میان موضوعات مرتبط با حوزه جوانان تنها بر سه الی چهار موضوع متمرکز شده علاوه بر آن برای موضوعات شناسایی شده در هیچ‌یک از حوزه‌های قانون‌گذاری و دولت راهکار مدیریتی طراحی نشده است و اگر گاه راهکارهایی مطرح شده است در اجرای آن هماهنگی کافی وجود نداشته است. بر همین مبنا راهکارهای زیر جهت بهبود اوضاع جوانان با توجه به شرایط امروزی و تعاریف متفاوتی که از دوره جوانی ارائه شده است، پیشنهاد می‌گردد.
راهکاری پیشنهادی
- بازتعریف نگاه به جوانان متناسب با شرایط امروز جامعه در برنامه‌ریزی‌ها
- ایجاد تأسیسات فراغتی برای گذران اوقات فراغت
- بسترسازی برای فعالیت‌های ورزشی و تفریحی جوانان
- بسترسازی برای مشارکت‌های اجتماعی جوانان با توجه گسترش فناوری اطلاعات
- هویت‌یابی و هدایت نیرو و انگیزه جوانی برای حل مسائل خود
- بکارگیری جوانان در لایحه‌ها و سطوح حکمرانی
- مهارت‌افزایی جوانان برای عهده‌دار شدن مسئولیت‌های رسمی
الزامات اجرایی
- نظارت و بررسی برنامه‌های جاری کشور در حوزه جوانان
- تعین سهم دستگاه‌های دولتی در برطرف کردن مشکلات و مسائل جوانان
- مسئولیت‌پذیری نهاد‌های مختلف حاکمیتی در موضوع جوانان
- تدوین نظام بودجه‌ریزی مبتنی بر وظایف دستگاه‌های اجرایی در حوزه جوانان
منابع
- افشارکهن جواد؛ ۱۳۸۸؛ گونه‌شناسی مسائل اجتماعی جوانان ایران با تأکید بر وضعیت دختران، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، سال یازدهم / شماره ۴۴
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ جوانان چالش‌ها و رهیافت‌ها (مشکلات اساسی حوزه جوانان)، آذر ماه ۱۳۸۸، کد موضوعی ۲۷۰ شماره مسلسل: ۹۹۷۵
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ خلا‌های قانونی حوزه جوانان (ازدواج)، تیر ماه ۱۳۸۹، کد موضوعی ۲۷۰ شماره مسلسل: ۱۰۳۱۱
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ خلأهای قانونی حوزه جوانان (مسکن جوانان)، خرداد ماه ۱۳۹۰، کد موضوعی ۲۷۰ شماره مسلسل: ۱۰۸۳۰
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ گفتاری پیرامون جوانان، ورزش و اوقات فراغت، مرداد ماه ۱۳۷۸، کد گزارش: ۴۱۰۴۶۴۸
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ مروری بر سیسات‌های ملی برای ورزش جوانان، آبان ماه ۱۳۷۵، کد گزارش ۴۰۰۱۸۷۲
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ مسائل جوانان و فرهنگ عمومی، مرداد ماه ۱۳۷۶، کد گزارش: ۱۱۰۲۳۹۰
[۱] سازمان پیش آهنگی، کاخ‌های جوانان و...
سروش
نظر شما :