نشست تخصصی ۶: «حکمرانی دانش»

محورهای نشست:

۱. کلیات دانش: مفهوم‌شناسی، تعریف، انواع و ویژگی‌

۲. حکمرانی دانش

۳. حکمرانی مدیریت دانش

۴. رویکردها و فرایندهای حکمرانی دانش

در این نشست دکتر کشتکار، بحث خود را با توضیح حدیثی از امیرالمومنین(ع) در رابطه با علم، (العِلمُ سُلطانٌ مَن وَجدَهُ صالَ بهِ وَ مَن لَم یَجِدهُ صیلَ عَلَیه) آغاز کرد. وی در ادامه به تعریف مدیریت دانش پرداخت و آن را فرایند نظام­مند جستجو، انتخاب، سازماندهی، پالایش و نمایش اطلاعات تعریف کرد و پنج طبقه از الگوهای مدیریت دانش را به شرح زیر ارائه داد:

دکتر کشتکار در ادامه، بحث خود را با طرح این پرسش ادامه داد که «حکمرانی دانش یا حاکمیت و استیلای دانش؟» تعریف وی از حکمرانی آن است که حکمرانی یک سیستم کنترلی و یا فرایندی مطابق با آنچه که سازمان‌ها را هدایت و کنترل می‌کند، می‌باشد. مفهوم حکمرانی دانش به عنوان مفهومی جامع و استراتژیک پا را از مدیریت دانش فراتر نهاده و بر ارتباط سطوح خُرد و کلان سازمان متمرکز است.

دکتر کشتکار ضمن ارائه توضیحاتی در مورد نمودار فوق در رابطه با نسبت حکمرانی دانش و مدیریت دانش بیان داشت: «حکمرانی دانش با مدیریت دانش و یادگیری سازمانی نزدیک و مرتبط است.» وی پس از بیان ادوار تمدن بشری به تعریف جامعه دانشی که امروزه در آن قرار داریم پرداخت. بدین معنی که جامعه دانشی، جامعه‌ای است که اطلاعات و دانش مهمترین ورودی‌های آن در تمامی فعالیت‌های افراد آن جامعه باشد و جهت تحقق جهانی‌سازی به تربیت انسان‌های جهانی مبادرت می‌کند. این ورودی‌ها شامل دانش، فناوری ارتباطات و اطلاعات و سرمایه‌های فکری هستند.

در انتهای بحث این نتیجه حاصل شد که حکمرانی دانش همان استخدام دانش است در جهت اداره جامعه؛ برای تحقق جامعه دانشی و برای تمدن‌سازی که ایده اصلی آن از حدیث امیرالمونین(ع) «العِلمُ سُلطانٌ مَن وَجدَهُ صالَ بهِ وَ مَن لَم یَجِدهُ صیلَ عَلَیه» نشئت گرفته است. سپس به سخنان و دیدگاه مقام معظم رهبری در رابطه با دانش به عنوان ایده اصلی حکمرانی دانش استناد شد که در ادامه آمده است:

• کسب و تولید علم عامل اصلی فرمانروایی و اقتدار است. (بیانات دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی، 01/01/1385)
• اقتدار در جهان امروز از آنِ دانش است. (بیانات در دیدار نخبگان جوان،‌ 14/07/1389)
• اقتدار علمی لازمه اقتدار ملی است. (بیانات در حرم مطهر رضوی در آغاز سال ۹۰، 01/01/1390)
• علم وسیله قدرت یافتن کشورهای اسلامی است. (بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در اجلاس جهانی اساتید دانشگاه‌های جهان اسلام و بیداری اسلامی، 21/09/1391)
• اقتدار علمی باعث کاهش آسیب‌پذیری‌های کشور است. (بیانات در دیدار نخبگان و استعدادهای برتر علمی، 25/07/1397)

از منظر معظمٌ‌له ایده اصلی وجود دانش در مسائل جامعه و تصمیم‌گیری برای حل آن‌هاست.

در پایان دکتر کشتکار به جمع‌بندی بحث خود با بیان چند نکته پیرامون حکمرانی پرداخت. وی تصریح کرد: «حکمرانی دانش مفهومی فراتر از فضای مدیریت دانش است که امروزه بیشتر بر روی ساختارهای خرد (افراد، رفتار فردی و ...)، پذیرش جنبه‌های اقتصادی و بررسی واحدهای دانش‌محور تأکید دارد. همچنین حکمرانی دانش بیان می‌کند که چگونه می‌توان با استفاده از ابزارهای اجرایی و حکمرانی بر روی فرایندهای مدیریت دانش تأثیر داشت.