خوانش مفهوم شهر اسلامی در پرتو اندیشه‌های علوی

چکیده: ‌‌‌‌‌‌‌نهج البلاغه منبع حکمی برای مسلمین جهان است. امام علی (ع) در بیانات خویش، نه تنها ساحت‌های معنایی را فراروی مسلمین می‌نهد؛ بلکه در تعین ساحت‌های کالبدی، مانند معماری و شهرسازی نیز مسیر مشخصی را نشان می‌دهد. امام علی (ع)، در دوران حکومت خویش با بهره گیری از سنت نبوی، به مدینه (شهر آرمانی) توجه داشته و سنتی را پایه گذاشت که امروزه به سنت علوی در هنر مشهور است. نوشتار حاضر با تکیه بر مطالعات اسنادی و کتابخانه‌ای به همراه بازبینی آیات الهی و بیانات علوی در نهج البلاغه، سعی نموده است تا در شناخت ابعاد معنایی و کالبدی سنت علوی در معماری و شهرسازی کنکاشی نموده و از این رهگذر گوشه‌ای از پهنه هنری امروزه معماری و شهرسازی شیعی را بازنماید. در این راستا پس از تشریح پیشینه و مقایسه داده‌های بنیادی، این نتیجه حاصل می‌گردد که امام علی (ع) براساس مولفه‌هایی چون عدالت‌محوری، وحدت‌گرائی، تقرب، تذکر و مساوات اجتماعی و اشرافیت‌گریزی، سعی نمودند تا شهر اسلامی را متجلی سازند.