قواعد دهگانه حاکم بر پدیده‌های بالندگی و تباهندگی در اقتصاد

چکیده: نظریه «نفرین منابع طبیعی» این ایده را مطرح کرد که کشورهای دارای منابع طبیعی غنی از رشد کمتری نسبت به کشورهای صاحب منابع کم برخوردارند. این تئوری بتدریج برای توجیه همه شکستها و سوءمدیریتها در این جوامع بکار برده می‌شد. ولیکن در سالهای اخیر با مداقه بیشتری در مورد اثر منابع سرشار و حضور ترتیبات نهادی در چنین کشورهایی باعث شده است که نظریه‌ها و دیدگاههای جدید مطرح شود که منابع طبیعی را فی‌النفسه نمی‌توان نفرین تلقی کرد بلکه نحوه مدیرت درآمدهای حاصله است که با اهمیت می‌باشد. در این راستا الگوهای متفاوتی از جمله تفاسیر مبتنی بر مدل های بیماری هلندی، الگوهای رانت جویانه، مدل های حمایت و تفاسیر نهادی برای توجیه و یا توضیح پدیده نفرین منابع طبیعی طراحی گشته ‌اند. اخیراً «نظریه تباهیدگی» برای تفسیر بهتر این پدیده مطرح شده است. در این مقاله، بعد از معرفی فرایندها و چرخه‌های تباهنده و بالنده، مضمون پدیده تباهندگی در مقابل پدیده بالندگی مطرح شده و نهایتاً اقتصاد تباهیده بعنوان غایت حضور پدیده تباهنده تبیین می‌شود. همچنین برای درک بهتر این نظریه، با ذکر مثالهایی در سطح حوزه‌های اقتصادی خرد و کلان، نتایج وجود این پدیده در اقتصاد کشور بیان شده است. در ادامه ضمن مقایسه این نظریه با نظریه نفرین منابع و همچنین رویکرد بهره‌وری، قواعد دهگانه حاکم بر این پدیده مطرح و تشریح شده است.